De Nederlandse Hollywood-acteur Carel Struycken was als reus van 2,13 meter te zien in onder meer ‘The Addams Family’ en de cultserie Twin Peaks, die binnenkort een vervolg krijgt. Zo imposant als zijn gestalte is, zo bescheiden is de man erachter: ‘Als je zo lang bent, doe je er alles aan om niet dreigend over te komen.’
Geboren:
30 juli 1948,
Den Haag
Opleiding:
• Filmacademie Amsterdam
Loopbaan
• 1978 Wordt in Los Angeles op straat ontdekt door een casting director
Hoogtepunten
• 1978 Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band
• 1980 Go West, Young Man
• 1987 The Witches of Eastwick
• 1987-1994 Star Trek: The Next Generation
• 1991 The Addams Family
• 1991 Twin Peaks
• 1993 Addams Family Values
• 1997 Men in Black • 2017 nieuw seizoen Twin Peaks
A
ls hij de voordeur opendoet van zijn villa in de heuvels van Los Angeles weet je meteen: deze aanblik vergeet je nooit meer. 2,13 meter lang is hij. Graatmager. Uitgesproken jukbeenderen. Diepliggende ogen. Welkom in het huis van Carel Struycken (67). De Nederlandse acteur kwam ooit naar Hollywood om filmregisseur te worden, maar hij werd een van de succesvolste Nederlandse acteurs aldaar. Als hij zijn bezoek voorgaat naar de keuken – Struycken moet telkens bukken om zijn hoofd niet te stoten – krijg je meteen een tour door zijn oeuvre. Bij de voordeur hangt een poster van de film The Addams Family. In een mand in zijn werkkamer ligt een stapel brieven van fans aan de acteur. ‘Moet ik nog beantwoorden.’ Zijn in de magnetron opgewarmde koffie drinkt hij uit een Twin Peaks-beker. In een kast staat een aantal pakken Addams Family-cornflakes met een getekende versie van Struycken erop.
In The Addams Family speelde hij de butler Lurch, hij was Mr. Homn in de tv-reeks Star Trek, de assistent van duivel Jack Nicholson in The Witches of Eastwick (waarin Struycken aan het slot een betoverend eigen geschreven stukje muziek op de piano speelt) en hij speelde een buitenaards wezen in de sciencefictionfilm Men in Black, van regisseur Barry Sonnenfeld. Het zijn stuk voor stuk gekke rollen. ‘Een tijdlang werd ik vanwege mijn uiterlijk veel gevraagd als maffiafiguur’, zegt Struycken lachend. ‘Maar ik heb dat gewelddadige helemaal niet in me. Ik zou nooit een sadistische moordenaar kunnen spelen. Dat is de enige rol die ik heb geweigerd.’ Wel zei Struycken ja toen hij een paar jaar geleden werd gevraagd een boosaardige dokter te spelen. Maar dat was een kinderfilm: Sinterklaas en het geheim van het Grote Boek. Het is een van de weinige Nederlandse speelfilms waarin Struycken te zien is.
Bijzondere krachten
Zijn imposante uiterlijk – gevolg van de zeldzame aandoening acromegalie, die gepaard ging met een buitenproportionele groei vanaf zijn dertiende – vormt een merkwaardige tegenstelling met zijn innerlijk. Struycken praat langzaam en vriendelijk en beweegt zich traag. Thuis loopt hij op blote voeten. Midden in de woonkamer staan zijn schoenen: maat 54. ‘Zo groot waren schoenen vroeger nergens te vinden. Ik maakte ze lange tijd zelf.’ Maar dat zijn kleine ongemakken. Zijn fysieke toestand geeft hem veel kopzorgen. Hij ging onder het mes en moet tot op de dag van vandaag medicijnen slikken om zijn ziekte onder de duim te houden. Struycken zegt dat zijn carrière al jarenlang te lijden heeft onder de schommelingen in zijn energieniveau door zijn ziekte.
Niettemin komt de vriendelijke reus telkens uit zijn stoel om op zijn computer namen te zoeken van films en acteurs die zijn pad kruisten. Dankzij zijn uiterlijk was hij vroeger mikpunt van pesterijen en nog altijd schrikken mensen van hem. ‘Als ik alléén ga joggen zie ik vrouwen op straat soms verstijven. Als mensen mij een vraag willen stellen richten ze zich vaak tot mijn echtgenote.’ Anderzijds hebben zijn lengte en uiterlijk hem gemaakt tot succesvol bijrolspeler. Het was zijn fysieke verschijning waardoor een casting director hem op een ochtend in 1978 staande hield op de kruising van Hollywood Boulevard en Vine Avenue. Hij zag de Nederlander vanuit zijn auto en twijfelde geen seconde. De volgende dag stond Struycken met lichte tegenzin als acteur op de set van Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band, de muziekfilm met zanger Peter Frampton en enkele leden van The Bee Gees in de hoofdrol. ‘De muziek in de film was van The Beatles en fantastisch. Maar ik kan niet zeggen dat ik trots ben op het resultaat.’
‘Wat andere mensen met godsdienst hebben,
heb ik met de natuur. Er valt iets weg tussen jou en de wereld, je wordt een met de natuur’
Waarom hij zo weinig rollen met tekst heeft? ‘Ze hebben ontdekt dat ik niet goed kan acteren’, zei hij ooit. ‘Ik ben opgeleid als filmmaker. Het heeft zeker zeven jaar geduurd voordat ik acteren überhaupt aardig begon te vinden.’ De acteur lijkt zich in alle opzichten kleiner te willen maken dan hij is. Een gevolg van zijn verschijning, denkt hij. ‘Als je zo lang bent doe je er alles aan om niet dreigend over te komen.’ Hij merkte dat mensen, zeker vroeger, agressief op hem reageerden en hem uitdaagden. ‘In mijn jeugd werd ik soms zonder reden aangevallen.’ Wat de aanvallers niet wisten, is dat de ziekte met bijzondere krachten gepaard ging. ‘Ik nam mensen gewoon in een houdgreep. Toen ik op de Filmacademie in Amsterdam zat, had ik de gewoonte auto’s weg te tillen om beter te kunnen inparkeren.’ Die extreme spierkracht is hij langzaamaan kwijtgeraakt.
De Nederlander is acteur, panoramafotograaf én een intellectueel met een bijzondere interesse voor het onderbewustzijn. Op internet staat een knap filmpje – For Better Or For Worse – dat Nederlandse filmmakers vijf jaar geleden maakten over Struyckens relatie met de natuur. Hij zwemt naakt in het woestijnmeer Monolake. ‘Wat andere mensen met godsdienst hebben, heb ik met de natuur. Er valt iets weg tussen jou en de wereld, je wordt een met de natuur’, zegt hij. ‘Als je veel onder de mensen bent, heb je dat nodig om verder te kunnen komen. Je kunt hier in Californië alle kanten uit met de natuur. Als ik hier de berg op loop, kan niemand me terugvinden.’
Aan de keukentafel vertelt Struycken over zijn ervaringen op de set met Jack Nicholson. ‘Hij liet zich altijd rondrijden in een auto met chauffeur. Maar als hij arriveerde zag je hem niet zitten achter in de auto. Hij lag altijd plat, te slapen, omdat hij van die lange en wilde nachten maakte. In The Witches of Eastwick moest hij een verleidingsscène vijftig keer overdoen. Hij deed het telkens weer wat anders. Dat kunnen niet veel acteurs.’
In The Addams Family, de reeks griezelkomedies die is gebaseerd op de cartoons van Charles Addams, uit de jaren dertig, speelde Struycken samen met Raul Julia en Anjelica Huston. ‘Raul heeft een groot repertoire musicals op zijn naam staan. Op een filmset moet je altijd lang wachten en dan stond hij uit volle borst aria’s te zingen om ons te vermaken.’ De lichtvoetige filmreeks had voor veel zwarte Amerikanen een diepere betekenis, begreep Struycken later. ‘In The Addams Family wordt de spot gedreven met het ideale Amerikaanse gezin. De familie is zich totaal niet bewust van het feit dat anderen hen vreemd vinden of zelfs bang van ze zijn. Onder Afro-Amerikanen is de film populair omdat ze zich vaak nog steeds niet thuis voelen in de VS. In de film zagen ze dat je je daaraan niet hoeft te storen.’ Hij herkent de emoties van de Afro-Amerikanen enigszins. ‘Ik ben zelf niet makkelijk te kwetsen, ik ben in mijn leven al zo vaak uitgelachen.’ Toch wordt die houding niet veroorzaakt door een olifantenhuid, denkt hij. ‘Het gaat meer om acceptatie, het is een gevoel van: zo is het nu eenmaal.’
De Nederlander is getrouwd met een Amerikaanse arts en heeft twee volwassen kinderen, die medicijnen studeerden en nu werken. Het echtpaar verbouwt – heel Californisch – zijn eigen groenten in de tuin. De oase is begroeid met palmbomen, olijfbomen en cactussen en in een hoek staat een houten hottub, die Struycken bouwde met zijn zoon.
Volkomen verlaten
Zijn eigen ogenschijnlijk stabiele gezinsleven vormt een contrast met zijn jeugd. Struycken woonde van zijn vierde tot zijn zestiende op Curaçao. ‘De overgang naar Nederland was een schok. Ik voelde me volkomen verlaten. Mijn ouders stopten me om te beginnen in een pension. Ze gingen doodleuk op een lange vakantie. Gelukkig had ik twee oudere halfbroers die wél naar me omkeken.’ De ene halfbroer is Peter Struycken, beroemd maker van kunst voor de publieke ruimte. Hij decoreerde het Haagse Aegon-kantoor met zwevende ballen en maakte het lichtontwerp voor het Nederlands Architectuurinstituut in Rotterdam. Ook bekend: zijn postzegels van Beatrix, met stippen. De broers werkten in 2007 samen voor een grote tentoonstelling in Groningen. De acteur maakte sferische panoramafoto’s van de werken van de beeldend kunstenaar.
De Struyckens delen een fascinatie voor virtual reality en nieuwe technologie. De acteur maakte voor de beroemde filmstudio’s van Universal een virtuele tour voor de website. Filmproducenten kunnen op afstand door de ingerichte studio’s lopen om te zien welke ze willen huren. Struycken deed vergelijkbare projecten voor opdrachtgevers in de VS en Nederland. Hij is geïnspireerd door het extreem geënsceneerde fotowerk van de Amerikaan Gregory Crewdson. Deze werkzaamheden zijn overigens geen luxe of hobby. Want ook al is Struycken een succesvol acteur, het is wel bikkelen zegt hij. ‘Van geld lig ik weleens wakker. Als acteur ben je altijd werkloos. Een glamourbestaan is het in Hollywood voor misschien één procent van het acteursgilde.’
Het heeft zeker zeven jaar geduurd voor ik acteren überhaupt aardig begon te vinden
Voor Struycken is zijn rol als vriendelijke reus in Twin Peaks, de serie uit begin jaren negentig, van regisseur David Lynch, het onbetwiste hoogtepunt. ‘Ik ben zo’n grote fan van Lynch. Blue Velvet vond ik een fantastische film. We keken begin jaren negentig thuis op de bank naar het eerste seizoen van Twin Peaks en toen werd ik gecast voor het tweede seizoen. Ik wilde niets liever.’ Struycken kreeg een kleine, maar voor de plot belangrijke rol. FBI-agent Dale Cooper onderzoekt in de serie de duivelse moord op tiener Laura Palmer. Struycken levert als bovennatuurlijke reus aanwijzingen om de moord op te lossen. De serie was wereldwijd een hit. Struycken begrijpt wel waarom: ‘Het is een van de spectaculairste tv-producties ooit. Je hebt het gevoel dat de karakters iets onder de huid hebben wat pas later wordt gediagnosticeerd.’ De acteurs raakten voor zijn gevoel in een ‘massahypnose’. En Struycken werd een bekend gezicht. ‘In een museum in Parijs werd ik ooit achternagezeten door een klas Italiaanse schoolmeisjes.’
Vorig jaar kwamen de twee seizoenen van Twin Peaks beschikbaar op Netflix, waardoor het leger fans groeide. Netflix maakte bekend dat er na 25 jaar een derde seizoen komt, dat in 2017 wordt uitgezonden in de VS. Over de inhoud mag Struycken niet veel zeggen. Wel vertelt hij dat de opnamen een bijzondere reünie waren en dat Lynch weer eigenzinnig te werk ging. ‘Ik kreeg het script niet te lezen en ook voor de vier scènes die met mij zijn opgenomen stond nauwelijks iets op papier.’ Struycken is weer een buitenaardse verschijning in een visioen. ‘Ik heb minder screentime dan 25 jaar geleden, maar ik ben wel belangrijk voor het verloop van het verhaal.’ Over het werken met Lynch: ‘Hij is een meester in het scheppen van een sfeer op de set. Je moet als acteur maar raden wat de bedoeling is. Het draaiboek ligt niet vast. Veel wordt ter plekke ingevuld. Zelf weet Lynch vaak ook niet waar het naartoe gaat.’
Struycken gelooft dat de puzzelstukjes automatisch in elkaar zullen vallen. De tv-serie zal door haar abnormaliteit weer een cultsucces worden. Net als het leven van Struycken zelf.
FD Persoonlijk is het weekendmagazine van Het Financieele Dagblad over mensen, lifestyle, kunst, cultuur, mode en reizen. fdpersoonlijk.nl |