Wie Carel Struycken wil leren kennen, heeft een helikopter nodig. Nietvanwege zijn lengte (2 meter 13) of zijn schoenmaat (54); al die grappen heefthij al gehoord. Wel om een idee te krijgen van wat zich afspeelt in zijn hoofd.Struycken is steeds op zoek naar nieuwe perspectieven, onbenutte mogelijkheden,nog onverkende gebieden. Oude vrienden noemen hem zowel een wetenschapper alseen dromer. Ontdekkingsreiziger komt misschien wel het meest in de buurt.
Telefonisch vanuit Pasadena, Verenigde Staten, vertelt Struycken dat hij in zijnmiddelbare schooltijd al met experimenteel toneel in de weer was. 'Ik begon aaneen studie biofysica, maar ontdekte dat dat zoveel tijd en aandacht eiste datik er niets artistieks naast kon doen. Toen ben ik naar de filmacademie gegaan,omdat film naast toneel voor mij een steeds belangrijker medium werd en ik meinteresseerde in hoe die twee zich tot elkaar verhouden.'
De interessevoor zowel wetenschap als kunst kreeg Carel Struycken (Den Haag, 30 juli 1948)van huis uit al mee. 'Mijn vader was arts. Als ik ook maar de geringstebelangstelling voor iets toonde, knoopte hij daar onmiddellijk bij aan zodat ikiets zou leren.'
Een andere belangrijke bron van inspiratie was Carelsacht jaar oudere broer, beeldend kunstenaar Peter Struycken, wiens bekendstewerk het ontwerp is voor de postzegelreeks met het uit puntjes opgebouwdeportret van koningin Beatrix. 'Er waren veel kunstenaars in zijn omgeving en viahem kreeg ik een flinke dosis cultuur binnen.'
In het derde jaar van defilmacademie greep Struycken de stageperiode aan om Hollywood te verkennen. 'Ikbelandde als een soort gaststudent op de University of California, Los Angeles.Daar heb ik mensen ontmoet als de Franse regisseur Jean Renoir en anderefilmmakers van een oudere generatie. Ze hebben daar een technisch perfectfilmtheater waar elke dag drie of vier MGM-films vertoond werden uit de jarendertig, veertig, vijftig en zestig. En in de woestijn vond ik de inspiratie voormijn afstudeerfilm: een gevoel van hoe je de wereld van een afstand konbekijken. Ik zag een godsoog voor me dat vanuit een vliegtuig een dorp komtinvliegen en daar vrij koel de gang van zaken bekeek. Eigenlijk had ik eenhelikoptershot vanuit de hemel gewild, oranje-paars van kleur, maar dat was teduur.'
Wel klom camerastudent Marc Felperlaan een jaar later in eenkerktoren voor een van de eerste shots van de door Struycken geregisseerdeeindexamenfilm Hoekstra (1973). Daarin zien we de jonge, nieuwe schoolmeesterHans, gespeeld door cabaretier Bram Vermeulen, in een piepklein, luid knetterendautootje arriveren in een streng kerkdorp, tot groot plezier van Elsje, devrouw van de veel oudere hoofdmeester Hoekstra.
Vraag zijn oud-klasgenoten naar herinneringen aan Struycken op de filmacademie en ze beginnenvroeg of laat allemaal over de reus in de Mini. Producent/regisseur Anne van derLinden: 'Als ik aan Carel denk, denk ik aan die Austin Seven, hoe daar dan dielange man uitgevouwen kwam.' Regisseur/publicist Hans Melissen: 'Het was een vande weinige auto's waarin hij rechtop kon zitten omdat daarin de stoelen laagbij de bodem zitten. Als je naast hem in de auto zat, zat je naast zijn knieën.'
Na zijn afstuderen klopte Struycken vergeefs op de deuren vanNederlandse fondsen en producenten om zijn eerste speelfilm gefinancierd tekrijgen. 'Het was te commercieel of niet geëngageerd genoeg. Ik bevond me in eenvoortdurend misverstand dat iets langer dan anderhalf jaar heeft geduurd. Toenwas ik het zat.' In 1975 vertrok hij naar Los Angeles.: 'Dan probeer je vanalles. Ik had een tijdje een fabriekje in mijn garage waarin ik eenopbergsysteem ontwierp. En ik heb ook nog op het American Film Institute gezeten.'
Vanwege zijn uitzonderlijke verschijning wordt Struycken op straatregelmatig benaderd voor rollen in films. Aanvankelijk hield hij de boot af. Hijging om toen een productie-assistente haar auto midden op straat achterliet omhem aan te spreken. Struycken: 'Het werd me met iets meer urgentie gevraagd enhet betrof een grote Hollywoodproductie. Ik wilde wel eens meemaken hoe het wasom op zo'n grote set rond te lopen.'
In 1978 maakte hij zijn acteerdebuutin de Beatlesfilm-zonder-Beatles Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band als 'debruut'. Zes jaar later stond hij als de butler van de duivel op de set van TheWitches of Eastwick naast filmsterren als Jack Nicholson, Cher, Susan Sarandonen Michelle Pfeiffer. Daarna volgde een rol als 'de reus' in de vermaardetelevisieserie Twin Peaks, waar hij kennis maakte met regisseur David Lynch,kort daarop gevolgd door het rariteitenkabinet van The Addams Family, waarin hijde familiechauffeur Lurch is. In de Star Trek-serie The Next Generation speeldehij de wereldvreemde Mr Homn.
Veel tekst krijgt hij doorgaans niet - inThe Addams Family hoeft hij slechts te grommen - zijn verschijning lijkt genoeg. Felperlaan, die nog steeds warme banden met Struycken onderhoudt: 'Het wasniet zijn roeping, dat merk je. Hij is geen acteur. Je ziet hem dingen doen.Eerst gaat het door zijn hersens en dan doet-ie het.'
Struycken: 'Ik vindhet heel erg moeilijk om mezelf terug te zien op beeld. Ik zie altijd wat erbeter kon. De rol in Twin Peaks is mijn favoriete. Omdat ik met een groepacteurs werkte die deel was van het complot. Dat er een zonderling bestaat alsDavid Lynch en dat die af en toe een film mag maken, daaruit putte ik hoop.'
Hoewel hij als filmmaker in de jaren '80 nog meewerkte aan enkele kleineonafhankelijke films, en voor The witches of Eastwick een stuk voor desoundtrack componeerde, zat Struycken na zijn afstudeerfilm nooit meer op deregisseursstoel. Tegenwoordig verwerkt hij digitale foto's van landschappen totdriedimensionale bollen waarin de kijker rond kan 'scrollen'. Door de techniekop bouwwerken los te laten, hoopt Struycken via makelaars en eigenaren vanvakantie-oorden munt uit zijn 'sferische panorama's' te slaan.
Waar wilde eendagsregisseur met de onbedoelde acteurscarrière en de brede blik hetliefst bekend om staan? 'Ik wil überhaupt niet bekend zijn. Je kunt er weinigover zeggen, hè, hoe het anders gelopen zou zijn. Ik kijk te veel terug, denkaltijd over hoe ik dingen anders had kunnen doen. Een van mijn favoriete filmsis Groundhog Day, over iemand die zijn leven eindeloos herhaalt tot hij het eenkeertje goed krijgt. Daar heb ik misschien nog zo'n twintig levens voor nodig.'